Wat is het?
PFAS is een verzamelnaam en staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. De bekendste verbindingen zijn PFOA (Perfluoractaanzuur), PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) en GenX stoffen. PFAS kunnen een negatief effect hebben op milieu en gezondheid. PFAS’en hebben de eigenschap dat ze onder andere water-, vet- en vuilafstotend zijn. Het wordt toegepast in onder andere smeermiddelen, voedselverpakkingen, blusschuim, antiaanbaklagen van pannen, textiel en cosmetica. Ze worden eveneens toegepast in industriële toepassingen en processen.
Hergebruik grond
In Nederland is het hergebruik van grond geregeld in het Besluit bodemkwaliteit (Bbk). Met betrekking tot PFAS is een tijdelijk handelingskader opgesteld waarbij normen zijn aangegeven voor het toepassen van grond. Ten aanzien van landbouw, natuur en waterbodem (slib/bagger) ligt deze op een 0-norm. Er mogen geen verhoogde gehalten in zitten. Hierdoor ontstaat momenteel stagnatie in de mogelijkheden tot grondverzet, wat tot vertraging en beperking van bijvoorbeeld bouwprojecten kan leiden. Het college van burgemeester en wethouders heeft in juli 2019 besloten om mee te werken aan het Brabant brede onderzoek naar PFAS in de bodem. Het onderzoek wordt door de drie Brabantse omgevingsdiensten gecoördineerd. Het doel van het Brabant breed bodemonderzoek is om uiteindelijk te komen tot een handelingskader voor het hergebruik van (zeer licht) met PFAS verontreinigde grond binnen de provincie Noord-Brabant.
Het onderzoek is momenteel in uitvoering en wordt gefaseerd uitgevoerd. Hiermee moet het mogelijk zijn, door het vaststellen van lokale achtergrondwaarden, grond met licht verhoogde gehalten aan PFAS weer te kunnen toepassen binnen de gemeente.
In navolgende fases wordt toegewerkt naar een bodemkwaliteitskaart PFAS voor de provincie Noord-Brabant wat toegevoegd kan worden aan de bodemkwaliteitskaart van de gemeente Zundert. De huidige bodemkwaliteitskaart wordt op dit moment geactualiseerd.
Landelijke ontwikkelingen
Meer ruimte voor bouwers en baggeraars, op een veilige manier voor onze gezondheid en het milieu. Met dat doel heeft minister Van Veldhoven (Milieu en Wonen) op vrijdag 29 november 2019 een tijdelijke, landelijke achtergrondwaarde voor PFAS vastgesteld voor de land- en waterbodem. Zij doet dit op wetenschappelijk onderbouwd advies van het RIVM en Deltares. Meer informatie vindt u op de website van de Rijksoverheid.
PFAS bodemkwaliteitskaart vastgesteld
Als gevolg van de PFAS, liepen veel bouw- en civiele projecten vertraging op. Sommige vielen zelfs stil. Daarom besloten 57 Brabantse gemeenten om de ‘Handreiking toepassing PFAS houdende grond en baggerinspectie Noord-Brabant’ vast te stellen. Zo werden de grootste belemmeringen voor grondverzet opgeheven.
Daarnaast besloten deze Brabantse gemeenten een brede bodemkwaliteitskaart voor de PFAS op te stellen. Doel van deze kaart is om de actuele bodemkwaliteit en de achtergrondwaarden voor PFAS vast te stellen. Deze kaart is een wettig bewijsmiddel volgens de Regeling bodemkwaliteit. Naast de Regeling bodemkwaliteit, geldt er een lokale Nota bodembeheer. Dit is een richtlijn voor gemeentelijke organisatieonderdelen, adviesbureaus, aannemers en andere bodemintermediairs. De nota beschrijft hoe u in Zundert het beste met vrijkomende grond en baggerspecie kunt omgaan (altijd vooronderzoek noodzakelijk en de toepassing dient gemeld te worden bij het Meldpunt bodemkwaliteit).
In juli 2020 publiceerde het Rijk een nieuw Tijdelijk handelingskader PFAS. Hierin zijn tijdelijk verhoogde achtergrondwaarden voor PFAS opgenomen. Deze waarden worden – naar verwachting – in 2021 opgenomen in de Regeling bodemkwaliteit.
Uit de bodemkwaliteitskaart voor PFAS blijkt dat de bodems van de deelnemende Brabantse gemeenten gelijke kwaliteit hebben: deze kwaliteit voldoet aan de landelijke achtergrondwaarden uit het Tijdelijk handelingskader PFAS.
In de Nota bodembeheer zijn deze landelijke achtergrondwaarden als norm aangehouden. De bodemkwaliteitskaart PFAS is een aanvulling op de gemeentelijke bodemkwaliteitskaart.
Meer informatie en helpdesk
Meer informatie over PFAS vindt u op de website Informatiepunt Leefomgeving (IPLO). U kunt ook vragen stellen aan de helpdesk van Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) via een helpdeskformulier. Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) is een initiatief in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en wordt mede aangestuurd door provincies, gemeenten en waterschappen.
